کد مطلب:20755 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

مفهوم آيات 109 و 110 سورة توبه چيست؟ آيا در وضعيت فعلي جامعه ما، مصداقي دارد؟

1. در دو آيه شريفة فوق آمده است: اَفَمَن اَسَّسَ بُنيـَنَهُ عَليَ تَقويَ مِنَ اللّهِ ورِضوَنٍ خَيرٌ اَم مَن اَسَّسَ بُنيـَنَهُ عَليَ شَفا جُرُفٍ هارٍ فَانهارَ بِهِ في نارِ جَهَنَّمَ واللّهُ لا يَهدِي القَومَ الظّـَـلِمين # لا يَزالُ بُنيـَنُهُمُ الَّذي بَنَوا ريبَةً في قُلوبِهِم اِلاّاَن تَقَطَّعَ قُلوبُهُم واللّهُ عَليمٌ حَكيم; (توبه،109 ـ 110) آيا كسي كه ]مسجد[ را بر شالودة تقواي الهي و خشنودي او بنا كرده بهتر است، يا كسي كه اساس آن را بركنار پرتگاه سُستي بنا نموده كه ناگهان در آتش دوزخ فرو ميريزد؟ و خداوند گروه ستمگران را هدايت نميكند. (امّا) اين نبايد را كه آنها ساختند، همواره به صورت يك وسيله شك و ترديد، در دل هايشان باقي ميماند; مگر اين كه دل هايشان پاره پاره شود (و بميرند، وگر نه هرگز از دل آنها بيرون نميرود) و خداوند دانا و حكيم است.

2. اين آيات شريفه، تمثيلي از اساس زندگي مؤمن و منافق است كه اولي مبتني بر تقويَ و رضوان الهي و بناي دومي بر تزلزل و ترديد است. نتيجة چنين نگرشي در مؤمن رسيدن قلب او به مرحله يقين و چنان نگرشي از منافق متلاشي شدن دل در اثر قرار گرفتن در آماج شك و ترديد است.( الميزان، علامه طباطبايي، ج 9، ص 413، دارالكتب الاسلامية. )

3. با توجه به آيات قبل از دو آيه فوق، آيات مورد بحث به مسجد ضرار اشاره دارند. مسجد ضرار، پايگاه مذهبي منافقين در مبارزه عليه مذهب بود. مبناي چنين حركتي استفاده از گرايشهاي مردم به منظور اغفال آنها است. مسلمان راستين هم كسي است كه سطحي نگر نبوده فريب اين گونه ظواهر را نخورد بلكه با دقت نظر چهرة باطني افراد را در پشت چهرة ظاهري آن ببيند. چرا كه اسم و عنوان ظاهري و ماسكها، واقعيت چيزي را دگرگون نميكند.( تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 8، ص 143 به بعد، دارالكتب الاسلامية. )

4. واژهايي كه در آيه شريفه فوق آمدهاند، گوياي نكات قابل تأمّلي هستند: بنيان يعني بنا و ساختمان، شفا به معني لبة چيزي است. جُرُف يعني حاشيه نهر و يا چاه كه زير آن را آب خالي كرده باشد و هار به معني شخص يا ساختمان سستي است كه در حال سقوط ميباشد. تشبيه فوق با روشني تمام، بيثباتي و سستي كار منافقان و استحكام و بقاي كار اهل ايمان و برنامههاي آنها را نمايان ميسازد. برخلاف مؤمني كه كار او بسان بناي يك ساختمان بر زمين بسيار محكم و استفاده از مصالحي پردوام و مطمئن است; منافق به كسي ميماند كه ساختمان خود را بر لبة رودخانهاي كه سيلاب، زير آن را به كُلّي خالي كرده و هر آن آماده سقوط است.( همان، ص 141. )

5. بيترديد آيات شريفه فوق، بر مصاديقي از روزگار ما منطبق است. از شكل سازمان يافته مشخص آن مانند سازمان منافقين و همه جريانهاي سياسي كه با پرده پوشي اهداف حقيقي خود و با مطرح كردن شعارهاي دروغين تلاش ميكنند در عرصه قدرت سياسي حاكم شوند گرفته، تا همه انسانهاي معمولي كه دو چهره به خود گرفتهاند; چهرهاي ظاهري و چهرهاي باطني. و در گريزگاهها، از چهره باطني خود استفاده ميكنند.